تجربه کاربری (به انگلیسی: User Experience) به اختصار UX شامل رفتارها، نگرش‌ها و احساسات یک کاربر درباره استفاده از یک محصول، سامانه یا سرویس خاص است. تجربه کاربری جنبه‌های کاربردی، تجربه شده، اثرگذار به صورت عاطفی، معنادار و ارزش‌مند تعامل انسان و رایانه و مالکیت محصول را در بر می‌گیرد. علاوه بر این، برداشت یک فرد از جنبه‌های مختلف یک سامانه مانند سودمندی، کاربری آسان و کارایی نیز در گسترهٔ تجربهٔ کاربری قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، تجربه کاربری همان خاطره‌ای است که با استفاده از یک محصول، سامانه یا سرویس در ذهن کاربر نقش می‌بندد.
یک طراح تجربه کاربری باید بتواند به سوال های چه چیزی؟(What)، در چه زمانی؟ (When)، در کجا؟(Where)، چرا؟(Why) و چگونه؟(How) پاسخ های قانع کننده ای بدهد که بیانگر این است طراح تجربه کاربری از سیستم شناخت کافی را دارد و سپس می تواند این پاسخ ها را به نحوی کاربرپسند در محصول یا سامانه قراردهد.
در واقع این پرسشها و نحوه پاسخ دهی به آن تعاملی است از عملکرد موفقیت آمیز یک طراح تجربه کاربری و کاربر ، به این معنا که اگر کاربر بتواند پاسخ های مناسبی بعد از عملکرد سیستم ارائه کند آن زمان می توان ادعا نمود که طراح UX سامانه/محصول ، عملکردی مثبت داشته است.
یکی دیگر از وظایف طراح UX ترکیب موفق از کسب و کار ، طراحی و تکنولوژی است.
وظایف یک طراح UX چیست؟
- برای درک و شناخت بهتر سامانه/محصول، یک طراح UX می بایست از منظر یک کاربر عادی با سیستم کارکرده تا با چالش هایی که یک کاربر با آن مواجه است، آشنا شود. در این مورد تنها به دانش آکادمیک نمی توان اکتفا کرد و می بایست یک طراح UX خود را درگیر پروژه و سیستم کند.
- استفاده از آمار و اطلاعات، تجزیه و تحلیل اطلاعات، اندازه گیری و استفاده از آمار در رفتار و عملکرد کاربران جهت بهینه سازی یک سامانه یا محصول بیشتر از یک بحث هنری در این زمینه می تواند به یک طراح UX کمک کند.
- هر شخصی می تواند با توجه به تجربی شخصی و دانش خود از مطالعه رفتار کاربر از سامانه/محصول نسبت به بهینه سازی سامانه/محصول خود اقدام کند.
- شغل طراح UX کار جالبی است، شناخت و به چالش کشیدن یک سامانه/محصول ، بازخورد ، تحلیل رفتار ، موفقیت و حس رضایت یک کاربر ، گوشه ای از تجربیات یک طراح UX است که از آن لذت خواهد برد و با ذات سامانه/محصول درگیر خواهد شد.
با کسب دانش و تخصص در این موارد نیز می توان به موفقیت و پیشرفت قابل قبولی در این حوزه رسید:
معماری اطلاعات (Information Architecture)
طبق تعریف انستیتو جهانی معماری اطلاعات، معماری اطلاعات شامل علم و هزینه است که به کاربران کمک می کند تا دسترسی بهتری به اطلاعات داشته باشند.
طراحی تعاملی (Interaction Design)
طراحی تعاملی به عنوان یکی از المنت‌های اصلی طراحی تجربه‌کاربری شناخته می‌شود و طراحی تعاملی به روش تعامل وب‌سایت‌ها با انسان مربوط می شود. چون وب‌سایت‌ها ابزار‌های تکنولوژیک خشنی هستند، ارتباط انسان با این ابزار‌ها کمی متفاوتر به نظر می‌رسد. معمولا کاربران به سختی می توانند به وب سایت شما اعتماد کنند. به همین دلیل ارتباط انسان با چنین ابزار‌هایی ( به عنوان یک موجود اجتماعی) نیاز به یه رویکرد تعاملی و دوطرفه دارد.
ازجمله موارد دیگری که در این حوزه به طراح UX می تواند کمک کند مطالعه در زمینه های :
- دانش تبلیغات و برندینگ
- طراحی رابط کاربری